Tip van Leon: Herfst

Karl Ove Knausgard; HERFST.

Voor diegenen die na het lezen van de zesdelige cyclus ‘Mijn Strijd’ enigzins teleurgesteld waren in de opvolger ‘Uit en Thuis’, simpelweg omdat ze niks met voetbal hebben, is er nu goed nieuws. Met ‘Herfst’, het eerste deel van wederom een nieuwe reeks pennenvruchten van de meester van de alledaagse beschouwingen kunnen de liefhebbers van Knausgard hun hart weer ophalen. Geen lijvige roman waarin de schrijver zijn ziel bloot legt maar een serie korte essays over van alles en nog wat. Het kan zomaar zijn dat Knausgard zich opnieuw in een writers’ block bevindt waardoor de fans van zijn fictie kunnen blijven wachten tot ze een ons wegen op de opvolger van ‘Engelen vallen langzaam’, maar dat mag de literaire pret zeker niet drukken.

Aanleiding voor het schrijven van deze nieuwe reeks, ‘Herfst, ‘Winter’, ‘Lente’ en ‘Zomer’  is volgens zijn eigen zeggen de naderende geboorte van zijn vierde kind, Anne. Hij wil haar de wereld tonen zoals hij die ziet, bij wijze van ‘handleiding voor later’ middels beschrijvingen van voorwerpen, lichaamsdelen, natuurverschijnselen, gevoelstoestanden, dieren, seizoenen, materiële en immateriële zaken waar we als mensen dagelijks mee te maken hebben maar zelden bij stil staan.

Dit levert opnieuw ‘aantrekkelijke’ literatuur op. Knausgard weet als geen andere hedendaagse schrijver het banale tot (toegankelijke) filosofie te verheffen. Een benzinevlek op een geasfalteerde weg wordt door zijn ogen een bijna mythisch hedendaags verschijnsel, in scherp contrast met de oude vertrouwde natuurlijke wereld. Een hap in een appel wordt middels zijn schrijven een zintuiglijke ervaring die zowel euforie als droefenis uit kan drukken, de aanblik van een onder water drijvende plastic zak verandert niet alleen het ding in een kunstobject maar voert je tegelijk ook mee in een maalstroom van herinneringen. Wie ‘Pis’ leest zal nooit meer vanzelfsprekend deze dagelijkse behoefte doen en na het lezen van ‘Rubberlaarzen’ wil je nooit meer iets anders aan je voeten!

Heel sterk is ook het hoofdstuk ‘Lijsten’. In treffende woorden en op niet meer dan drie bladzijden geeft Knausgard weer hoe wij letterlijk onze wereld en onze emoties kaderen omdat we anders niet kunnen overleven.

Knap ook hoe Knausgard al zijn thema’s en themaatjes weet te plaatsen in de seizoenen, in dit eerste deel dus de herfst. alle verhaaltjes zijn doordrenkt van vocht, waden zich door de mist, ademen ijle lucht. Zinnen waaien en verwaaien met de wind. Letters kletteren als regen, schimmel groeit op de woorden. Je kunt je geen beter natuurgids wensen dan Karl Ove Knausgard.

Voor welke lezer is deze Knausgard bedoelt? Uiteraard voor de fans, waaronder ondergetekende zich graag schaart. De kenners en herkenners zullen er van smullen. De niet in sport geïnteresseerde liefhebbers van zijn werk kunnen opgelucht adem halen, ‘Herfst’ biedt aanzienlijk meer. Deze keer met als leuke bijkomstigheid dat je het kunt lezen als ‘verhaaltjes voor het slapengaan’, of ‘even een overpeinzing, tussendoor, of op het toilet’ vanwege de beknoptheid.

Voor degenen die nog nooit iets van Knausgard gelezen hebben kan het boek dienen als een hele leuke ‘intro’ op zijn stijl, op zijn manier van denken en hopelijk tot het lezen van de niet te versmaden zes delen van ‘Mijn Strijd’ (zowel in hardcover als in paperback verkrijgbaar of bestelbaar bij Gianotten/Mutsaers), wat mij betreft een nog onovertroffen 21ste eeuws literair meesterwerk. De bijzondere vormgeving en de illustraties van Vanessa Baird  maken ‘Herfst’ helemaal tot een ‘hebbedingetje’.

Aanrader!